W raporcie autorzy posługują się pojęciem
rocznego ekwiwalentnego dochodu do dyspozycji na osobę. Dochód ten odnosi się do całego roku poprzedzającego badanie, czyli od stycznia do końca grudnia 2021 roku. Jest obliczany na podstawie sumy rocznych dochodów pieniężnych netto uzyskanych przez wszystkich członków danego gospodarstwa domowego, pomniejszony o podatki od nieruchomości, kwoty przekazywane innym gospodarstwom domowym oraz bilans rozliczeń z urzędem skarbowym. Następnie dochód jest dzielony przez sumę osób wchodzących w skład gospodarstwa domowego. Pierwszy dorosły jest liczony jako 1, każdy kolejny dorosły oraz dzieci powyżej 14-tego roku życia jako 0,5, a dzieci poniżej tego wieku jako 0,3.
Dochody Polaków w ostatnich latach
Przeciętny roczny dochód Polaka w 2022 roku wyniósł 45 286 PLN. Pomiędzy rokiem 2008 a 2022 nasze dochody nominalne wzrosły o 142%, natomiast mediana o 163%. O 11 i 10% wzrosły dochody i mediana między 2021 a 2022. Realne dochody Polaków wzrosły o 5,9%.
Przeciętny roczny ekwiwalentny dochód do dyspozycji na osobę
oraz mediana dochodów w latach 2008, 2021 oraz 2022 w Polsce (w PLN)
Dochody i warunki życia ludności Polski – raport z badania EU-SILC 2022
Rozwarstwienie społeczne
Największy wzrost dochodów w latach 2008 a 2022 odnotowano wśród 20% osób o najniższych dochodach. Dochody 20% najbogatszych nie rosły tak szybko. W ostatnich dwóch latach wzrosty w grupie najbogatszych i najbiedniejszych były na zbliżonym poziomie. Nierówności dochodowe dobrze pokazuje współczynnik Giniego. Wysoka wartość wskaźnika świadczy o dużym zróżnicowaniu dochodów w społeczeństwie. Na przestrzeni 14 lat współczynnik Giniego stopniowo malał, łącznie zmniejszył się o 5,7 p. proc. Co potwierdza, że najbiedniejsi bogacą się trochę szybciej niż najbogatsi. W raporcie autorzy pokazują również regionalne zróżnicowanie tego wskaźnika. Najmniejsze zróżnicowanie dochodów odnotowano w województwie opolskim (21,5), a największe w województwie kujawsko-pomorskim i małopolskim (27,2) oraz w Warszawie (27,5). Tam różnice między najbogatszymi a najbiedniejszymi były największe.
Współczynnik Giniego w Polsce w latach 2009-2022 (w procentach)
Dochody i warunki życia ludności Polski – raport z badania EU-SILC 2022
Dochody w dużych miastach i w miasteczkach
Przeciętne dochody osób zamieszkałych w miastach powyżej 500 tys. mieszkańców były znacznie wyższe od dochodów mieszkańców mniejszych miast i miejscowości. Różnica dochodów między mieszkańcami największych miast a mieszkańcami dużych miast (200-499 tys.) wyniosła ponad 10 tys. PLN, co stanowi trochę mniej niż 1/3 przeciętnych dochodów osób zamieszkujących duże miasta. Natomiast mieszkańcy najmniejszych miejscowości (do 20 tys. mieszkańców) osiągali dochody niższe o ponad 14 tys. PLN od mieszkańców największych miast. Ta wartość stanowi około połowy rocznych dochodów osób zamieszkujących najmniejsze miejscowości. Warto również zauważyć, że różnice dochodów pomiędzy miastami małymi posiadającymi od 20 tys. a dużymi (do 499 tys. mieszkańców) nie były duże, wynosiły maksymalnie 4 tys. PLN.
Przeciętny roczny dochód do dyspozycji na osobę w miastach różnej wielkości (w PLN)
Dochody i warunki życia ludności Polski – raport z badania EU-SILC 2022
Dochody w województwach w odniesieniu do średniej krajowej
Poniższy wykres prezentuje dochody Polaków w województwach w relacji do średniej ogólnopolskiej. Warszawa, ze względu na duże różnice została oddzielona od województwa mazowieckiego. W Warszawie dochody mieszkańców stanowiły aż 134% średniej krajowej. Po stolicy najwyższe dochody osiągnęli mieszkańcy województwa dolnośląskiego (111% średniej). Najniższe były natomiast w województwie warmińsko-mazurskim, 82% średniej. Rozstęp między danymi wyniósł aż 52 p. proc.
Dochody w województwach jako procent średniego dochodu ogólnopolskiego
Dochody i warunki życia ludności Polski – raport z badania EU-SILC 2022
Jak wypadamy na tle Europy
W Polsce rozwarstwienie dochodów w porównaniu do innych europejskich krajów nie jest duże. Spośród wybranych krajów zajmujemy czwartą pozycję pod względem równości dochodów. Do Słowacji, gdzie dochody ludności są najbardziej wyrównane, brakuje nam 5,1 p. proc. Zestawienie zamyka Bułgaria, do wyniku Polski brakuje jej 12,1 p. proc.
Wskaźnik Giniego w wybranych krajach Europy (w procentach)
Dochody i warunki życia ludności Polski – raport z badania EU-SILC 2022
Dane z raportu GUS pokazują, że Polacy stopniowo się bogacą. W latach 2008-2021 20% najbiedniejszych powiększało swoje dochody w szybszym tempie niż 20% najbogatszych Polaków. Natomiast w ostatnich dwóch latach te wartości się wyrównały. Dochody mieszkańców miast równiej wielkości znacząco się różniły. Od średniej znacząco odbiegały dochody mieszkańców Warszawy, które stanowiły aż 134% średniej ogólnopolskiej. Warto także zaznaczyć, że w Polsce rozwarstwienie dochodów nie jest duże w porównaniu z krajami z sąsiedztwa.
